Augustynizm

Twórca był św. Augustyn (354-430), syn św. Moniki. Pochodził z Afryki Północnej. Ukończył studia w Kartaginie. Przez pewien czas był zwolennikiem manicheizmu, następnie sceptycyzmu i neoplatonizmu. Prowadził też własną szkołę retoryki. W 387 r. przyjął chrzest, następnie święcenia kapłańskie, a w 396 r. został biskupem Hippony. Najważniejsze dzieło Augustyna to Wyznania (napisane ok. 400 r n.e.).

Podstawowe założenia:

• W hierarchii bytów człowiek znajduje się między zwierzętami a aniołami.


• Człowiek jest istotą, która zastanawia się nad swoim losem.


• Zdolność do refleksji i umiejscowienie między bytami wyższymi i niższymi powoduje, że człowiek ma poczucie rozdarcia między cielesnością (typową dla zwierząt) a duchowością (charakterystyczną dla aniołów). Człowiek jest też rozdarty między
  dobrem a złem.


• Dzieje świata to historia walki dobra ze złem.

Tomizm

Twórcą był św. Tomasz z Akwinu (1225-1274), urodzony we Włoszech, członek zakonu dominikanów. Od 1252 r. wykładał w Paryżu. Najważniejszymi jego dziełami były: Summa filozoficzna i Summa teologiczna. Wprowadził rozróżnienie na wiarę, którą zajmuje się teologia, i wiedzę, której dotyczy filozofia. Uważał, że niektóre prawdy wiary przekraczają rozum, nie są jednak z nim sprzeczne. Istnienia Boga można więc dowieść rozumowo. Św. Tomasz podawał 5 dowodów na istnienie Boga. Był racjonalistą i uważał, że wiedza pochodzi z doświadczenia. Zajmował się również ekonomią. Twierdził, że własność prywatna i nierównomierny podział dóbr są zgodne z naturą. Uznawał konieczność wymiany handlowej. Opracował pojęcie sprawiedliwej ceny.

Podstawowe założenia:

• Człowiek umieszczony jest w hierarchii bytów, jednak jego sytuacja nie jest tragiczna, ponieważ zajmuje on właściwe sobie miejsce.


• Człowiek musi realizować swoje powołanie walcząc z pokusami.


• Tomizm przykładał dużą wagę do zagadnień etycznych. Najwyżej cenioną cnotą była roztropność.


• Społeczeństwo zbudowane jest z hierarchicznie ułożonych stanów. Człowiek, kierujący się cnotą, powinien przestrzegać prawa i spełniać obowiązki właściwe dla warstwy, do której należy. Naruszanie hierarchii społecznej jest ciężkim grzechem.

Franciszkanizm

Twórcą był św. Franciszek z Asyżu (1182-1226). Jego prawdziwe nazwisko brzmiało Giovanni di Bernardone. Pochodził z bogatej rodziny kupieckiej. Wiódł życie wędrownego kaznodziei. Założył zakon żebraczy nazwany braci mniejszych nazwany później franciszkanami. Najważniejsze dzieło nurtu franciszkańskiego to Kwiatki św. Franciszka - anonimowy zbiór legend o św. Franciszku i jego towarzyszach.

Podstawowe założenia:

• Podstawą wiary jest miłość do świata i stworzenia.


• Dosłowne rozumienie ewangelicznych nakazów miłosierdzia, ubóstwa i braterstwa.


• Wiara prosta i radosna.

Scholastyka

Twórcami byli Albert Wielki i św. Tomasz z Akwinu. Scholastyka była metodą rozumowania polegającą na ścisłym stosowaniu ustalonej procedury. Składała się ona z komentowania tekstu, dyskusji i wyciągania wniosków.
Podstawowe założenia:

• Dogmaty i prawdy wiary są niepodważalne, można jednak uzasadnić je rozumowo.


• Metody rozumowego dowodzenia przejęto z dzieła pt. Logika autorstwa Arytotelesa.


• Scholastyka stała się podstawą teologii, czyli nauki o Bogu.