Zadanie, jakie postawił przed sobą ten XVII-wieczny myśliciel, to odnalezienie prawdy, chociaż jednego twierdzenia, którego nie dałoby się podważyć. Twierdzenie takie miałoby stanowić punkt wyjścia dla wszelkich innych rozważań filozoficznych.

Metodą na dotarcie do prawdy jest wg Kartezjusza odrzucenie wszystkiego, co do tej pory uważaliśmy za słuszne i prawdziwe. Polega to na uwolnieniu umysłu od wszelkiej wiedzy, jaką już posiedliśmy, oraz na odrzuceniu obrazu świata, jaki kreują nasze zmysły. XVII-wieczne odkrycia naukowe dowiodły przecież, jak bardzo zmysły nas łudzą. Bez posłużenia się tą metodą nie będziemy mogli ocenić, ile fałszu jest w tym, co zwykliśmy dotąd sądzić o świecie. Nie wiemy nawet, czy rzeczywistość, którą postrzegamy (nawet istnienie naszego ciała), nie jest snem i urojeniem. Mogliśmy przecież paść ofiarą igraszek złośliwego demona.

Punktem wyjścia dla Kartezjusza jest więc sceptycyzm, czyli wątpienie w prawdziwość rzeczywistości, która nas otacza.

Istnieje właściwie tylko jeden fakt, którego istnienia nie możemy zakwestionować - fakt naszego wątpienia. Ono jest z kolei oznaką, że myślimy. · W ten sposób Kartezjusz doszedł do kluczowego w swej teorii stwierdzenia - myślę, więc jestem. Człowiek jest zatem istotą myślącą, do prawdy może dojść jedynie za pomocą rozumu. Pogląd taki nazywamy racjonalizmem.

Kartezjusz wyszedł z założenia, że Bóg jest pod każdym względem istotą doskonalszą od człowieka.

Dowodem na istnienie Boga był dla Kartezjusza właśnie fakt istnienia w umyśle człowieka pytań dotyczących Stwórcy. Oznacza to, że ktoś te pytania musiał w umyśle człowieka zaszczepić, gdyż istota tak niedoskonała jak człowiek nie mogła sama być twórcą idei o doskonałym Bogu.

Świat (podobnie jak ciało ludzkie) pojmował Kartezjusz jako mechanizm, którego zasady działania można poznać. Był to pogląd bardzo popularny, zwłaszcza wśród twórców XVII-wiecznej rewolucji naukowej.