Dolina Kościeliska jest bardzo popularną trasą wycieczek szkolnych. Przejście jej dnem do schroniska na Małej Polance Ornaczańskiej zajmuje ok. 1,5 godziny i nie jest męczące. Wycieczka ta umożliwia, oprócz zachwycania się pięknymi widokami, podziwianie wielu różnorodnych gatunków roślin w miejscu ich naturalnego bytowania. Obserwowanie świata zwierząt Doliny Kościeliskiej przy dużym natężeniu ruchu turystycznego jest raczej niemożliwe, ale przy odrobinie uwagi i szczęścia można zauważyć kilka ciekawych gatunków.
Nad potokiem spotkamy pluszcza - ciemnobrązowego ptaka z białym podgardlem, który jest wielkości drozda, biegającego i nurkującego wśród spienionej wody. Równie ruchliwa jest pliszka górska - nieduży ptak o smukłej sylwetce, z żółtym brzuszkiem, ciemnopopielatym grzbietem i długim czarnym ogonem o białych brzegach. Jeżeli rzeczywiście dopisze nam szczęście, w górnej części Doliny Kościeliskiej zobaczymy wysoko na niebie ciemną sylwetkę szybującego orła przedniego.
W miejscach wilgotnych i ocienionych występuje salamandra plamista - płaz z charakterystycznymi żółtymi plamami. Na nasłonecznionych kamieniach mogą wygrzewać się żmije. Bogata jest fauna owadów. Zwracają uwagę liczne gatunki motyli oraz chrząszcze biegacze, których skrzydła mają grube czarne pokrywy.
Idąc drogą wiodącą przez dolinę, mijamy rozległe polany zajmowane przez łąkę i skały, gdzie występuje naskalna roślinność wapieniolubna (patrz także: roślinność naskalna). Droga często zbliża się do potoku z bujnie rozwiniętymi ziołoroślami. Zbocza doliny porośnięte są świerczynami, które zajęły miejsce charakterystycznych dla regla dolnego wyciętych lasów bukowo-jodłowych.
Po wkroczeniu na teren TPN idziemy w kierunku południowym drogą biegnącą dnem doliny, początkowo wśród zabudowań, następnie wśród łąk. Dochodzimy do pierwszego zwężenia doliny - skalnej Bramy Kantaka. Możemy tu zaobserwować licznie rośliny naskalne: skalnicę gronkową, stokrotnicę górską, paprocie. Na szczycie skały i na większych półkach rośnie klon jawor, jarząb pospolity (jarzębina), wawrzynek wilczełyko. Za Bramą Kantaka dolina znów rozszerza się, tworząc rozległą polanę. Jest to Wyżnia Kira Miętusia, którą porasta łąka świeża - zbiorowisko rozwijające się dzięki koszeniu i nawożeniu. Dominują tu trawy, głównie mietlica zwyczajna, koniczyna, liczne i trudne do odróżnienia gatunki przywrotników. Na przedwiośniu można tu obserwować łany krokusów (szafran spiski). Bulwki tej rośliny roznoszone są na racicach owiec, więc występuje ona jedynie na tych polanach, na których owce są jeszcze wypasane, natomiast tam, gdzie ich wypasanie wstrzymano, krokusy stopniowo zanikają. Gdy przekwitną, łąki żółcą się kwiatami pierwiosnki wyniosłej, a w lecie uwagę zwracają liczne wysokie kwiatostany ostrożenia łąkowego o barwie fioletowo-amarantowej.
Droga zbliża się do potoku, który z obu stron porastają łany lepiężników. Lepiężnik biały jest wydzielającą specyficzny zapach rośliną o dużych liściach. Kwitnie wczesną wiosną przed pojawieniem się liści. Wówczas to możemy oglądać jego białokremowe kwiatostany. Na przypotokowych kamieniach widoczne są kępki kwitnącego na niebiesko dzwonka wąskolistnego i gęsiówki alpejskiej, rośliny o drobnych białych kwiatach.
Warto skręcić nad wywierzysko Lodowe Źródło. W ciągu sekundy wypływa spomiędzy kamieni około 500 litrów wody o temperaturze 4-5 oC. Występuje tu roślinność źródliskowa - mszarniki, czyli zwarty i gruby dywan utworzony przez liczne gatunki mchów. Towarzyszą im gatunki roślin zielnych - kaczyniec górski, biało kwitnące rzeżucha i słonecznica wąskolistna, fiołek dwukwiatowy, roślina o drobnych żółtych kwiatach.
Od południa polanę zamyka Brama Kraszewskiego - półkilometrowy wąwóz wycięty w skałach wapiennych i dolomitach, które porasta urwiskowy bór świerkowy. Drzewa są powyginane w charakterystyczny sposób, widoczne są korzenie oplatające skały. Niżej występują liczne naskalne gatunki zielne. Jest wśród nich wspomniana już skalnica gronkowa, która tworzy gęste darnie złożone z różyczek seledynowych liści. Na brzegach liścia występują wypotniki służące roślinie do wydzielania nadmiaru węglanu wapnia (widoczny jako biały nalot), w który obfituje porastana przez nią skała. Wysoko na skale można zauważyć kępy związanej wyłącznie z podłożem wapiennym szarotki alpejskiej, którą uznaje się za symbol Tatr.
Dochodzimy do Polany Pisanej. Warto tu skręcić w lewo i zwiedzić Wąwóz Kraków. Na ocienionych skałach wapiennych można podziwiać liczne gatunki naskalne. Na uwagę zasługuje owadożerny tłustosz alpejski. Jego grube liście wydzielają kleistą substancję, do której przyklejają się drobne owady, a po chwili liść z unieruchomionym owadem zwija się i wydziela enzymy trawienne. Innymi spotykanymi tu roślinami są skalnica gronkowa, skalnica nakrapiana, paproć zanokcica zielona. U podnóża skał rosną gatunki ziołoroślowe - rutewka orlikolistna, jaskier platanolistny, jarzmianka większa, naparstnica zwyczajna. Pod świerkami, głównie w kwietniu i maju, kwitnie na fioletowo urdzik karpacki. Spośród krzewów warto obejrzeć posiadający czerwone kuliste owoce dziki bez koralowy.
Przechodząc przez Polanę Pisaną, należy uważnie przyglądać się najbliższemu otoczeniu drogi. Można tu dosyć często spotkać gółkę długoostrogową - storczyka o różowych kwiatach i bardzo intensywnym zapachu, rozety dziewięćsiła bezłodygowego, oraz rosnące na brzegu boru i polanach kępy wierzbówki kiprzycy, rośliny o ciemnoróżowych kwiatach zebranych w wysokie kwiatostany. Na skałach dostrzegalne są kępki szarotki, a przy potoku ciemnym granatem kwiatów zwraca uwagę trujący tojad mocny.
Idąc dalej w kierunku południowym prowadzącą wśród świerków ścieżką, dochodzimy do schroniska na Małej Polance Ornaczańskiej, skąd roztacza się widok na górną część doliny i ograniczające ją od południa szczyty: Kamienistą, Bystrą, Błyszcz oraz Ornak. Możemy obserwować przebieg zachowanej tu w naturalnym stanie górnej granicy lasu. Widoczne są także piętra roślinności: kosodrzewiny, halne i turniowe (patrz: piętrowy układ roślinności).
