Wstęp

Określenia: styl gotycki, architektura gotycka, sztuka gotycka są wynikiem pożałowania godnego pomieszania tych pojęć przez humanistów renesansu. Twórcą owego przymiotnika, nie mającego nic wspólnego z naturą stylu ani jego pochodzeniem, był pisarz florencki Giorgio Vasari, który swe powszechnie znane żywoty artystów poprzedził uwagami o wcześniejszej sztuce, wyjaśniając, iż były wykonane "manierą Gotów", stylem powstałym rzekomo na terenach Niemiec. Według Vasariego ta średniowieczna tendencja była brzydka i niekształtna, urągała proporcjom i miarom stylów klasycznych. Osąd ten podzielano aż do połowy XVIII wieku. Dopiero romantycy rozsławili styl gotycki, a katedry uznali za apoteozę religijnego ducha średniowiecza.
Gotyk symbolizuje harmonię, jasność i zgodność sztuki z naturą. Styl ten objął swoim zasięgiem dojrzałe i późne średniowiecze. Jego zasady zostały sformułowane i zastosowane po raz pierwszy w pod Paryżem, w kościele w Saint-Denis w połowie XII wieku. Stąd szybko upowszechnił się we wszystkich okręgach Francji, a w połowie XIII wieku w prawie całej łacińskiej Europie. Gotyk rozwijał się w trzech fazach: wczesnej (1144-1200), dojrzałej (1200-1400) i późnej (1400-1500). Przejawiał się najpełniej w architekturze, której w początkowych okresach były podporządkowane rzeźba i malarstwo. Sztuka gotycka, tworzona przede wszystkim na potrzeby Kościoła i wiary chrześcijańskiej, była zdominowana przez religię, chociaż w architekturze, a nawet malarstwie stworzyła wiele wspaniałych świeckich budowli i obrazów.