Paul Cézanne
(1839–1906)
Jednen z krytyków sztuki, Duranty, zarzucał Cézanne’owi, że maluje kielnią malarską. „Jego zdaniem Cézanne nakładał tyle farby na płótno dlatego, iż wyobrażał sobie, że kilogram zieleni oddaje lepiej zielony kolor, niż jeden gram”.
W stosunku do żywego modela Cézanne wysuwał tyrańskie wymagania. Traktował go dosłownie jakby był rzeczą. Gdy podczas pozowania model się poruszył, Cézanne rzucał się w jego stronę krzycząc:
„- Zmienił pan pozę! Człowiek winien pozować jak jabłko! Czyż jabłko się rusza?! Mimo nieruchomości właściwej temu owocowi zdarzało sie, że Cézanne zarzucał rozpoczęte studium jabłek, bo owoce zgniły. Doszedł nawet do tego, że wolał od jabłek kwiaty... papierowe! Skończyło się jednak na tym, że odrzucił również papierowe kwiaty, bo chociaż gniją, ale „szelmy, tracą kolor”.
„Manet (...) nie cenił zbyt wysoko mistrza z Aix (Paula Cézanne'a). Ten wykwintny i delikatny paryżanin, jakim był Manet, twierdził, że malarstwo Cézanne’a odbijało jego osobowość – osobowość człowieka o „niewyparzonej gębie”. Lecz prawdę mówiąc Cézanne wysilał się umyślnie na ową wulgarność słowa w stosunku do Maneta, który drażnił go swymi manierami człowieka z towarzystwa.
I tak, kiedy autor Bon Bock zapytał raz kolegę, czy przygotowuje coś do Salonu, doczekał się następującej odpowiedzi:
- Tak „Garnek g...”
Ojciec Paula Cézanne’a, człowiek zupełnie niedostępny dla piękna sztuki, zwykł mawiać do syna: „Moje dziecko, posiadając geniusz można umrzeć z głodu, ale jada się za pieniądze”.
Cézanne był zdania, że malarz mógł zawsze „skorzystać” przyglądając się obrazom innych malarzy. „Inni malarze to byli dla niego starzy mistrzowie, a jego ulicą Laffitte był Luwr. Kiedy popołudnie zeszło mu na robieniu rysunku według El Greca lub Delacroix, czy któregoś innego ze swoich ulubieńców, oświadczał z dumą: „Zrobiłem dziś pewne postępy!”.
Ambroise Vollard, Wspomnienia handlarza obrazów, przeł. Julia Rylska, Kraków 1963.
 |  |  |  |
| Paul Cézanne, Chłopiec w czerwonej kamizelce, 1888-1890, National Gallery of Art, Washington | Paul Cézanne, Dom w Prowansji, ok. 1880, National Gallery of Art, Washington | Paul Cézanne, Pejzaż z okolic Paryża, ok. 1876, National Gallery of Art, Washington | Paul Cézanne, Martwa natura z butelką peprmintu, ok. 1890-1894, National Gallery of Art, Washington |
Paul Cézanne (1839-1906), francuski malarz postimpresjonistyczny. Za życia nie doceniany, oddziałał silnie na malarstwo XX wieku, zwłaszcza na twórczość fowistów i kubistów.
Syn bogatego bankiera, w rodzinnym Aix-en-Provence ukończył, wraz z E. Zolą, College de Bourbon. Początkowo studiował prawo, później zachęcony przez E. Zolę, postanowił poświęcić się malarstwu. Po przyjeździe do Paryża (1861) uczył się w Académie Suisse, studiując jednocześnie w Luwrze dzieła starych mistrzów.
We wczesnym okresie twórczości (ok. 1862-72) pozostawał pod wpływem malarstwa P. Veronesa i M. Caravaggia oraz E. Delacroix, a także G. Courbeta (Orgia 1864, Kuszenie św. Antoniego 1867-1870, Idylla 1870).
Na początku lat 70. tworzył pod wpływem Maneta i innych impresjonistów (imresjonizm). W 1874 i 1877 uczestniczył w wystawach impresjonistów. Z czasem skrystalizował się jego styl, charakteyzujący się nową kompozycją obrazu opartą na takim konstruowaniu przestrzeni przez plany, gdzie jeden narastał nad drugim, oraz na stopniowej geometryzacji przedmiotów. Od 1888 osiedlił się na stałe w Aix w Prowansji.
Pierwsza indywidualna wystawa obrazów Cézanne’a odbyła się w 1890 w Brukseli, a w 1895 w Paryżu u A. Vollarda.
Malował pejzaże, martwe natury, portrety i kompozycje figuralne.
Do najbardziej znanych prac należą: Dom powieszonego 1873, Dom doktora Gacheta 1873-74, Portret V. Chocqueta 1876-77, Kąpiące się kobiety 1883-87, pejzaże z Estaque 1883-88, widoki góry św. Wiktorii (od 1885), Grających w karty 1890-92, Wielka pinia 1895, Skały wśród lasu 1896-98, Kamieniołom w Bibemus i Góra św. Wiktorii - oba 1898-1900.
|
