
Vincent van Gogh
(1853-1890)
Vincent van Gogh (1853-1890) należy do tych malarzy, których życie i twórczość obrosły wielką, tragiczną legendą. Wielokrotnie interpretowane były dramatyczne koleje jego losu, komentowane fakty z jego biografii. W świadomości większości ludzi obraz tego mężczyzny o rudych włosach, porywczych ruchach i błyszczących oczach został jednak strywializowany.Pośród wielu znanych faktów z życia artysty na plan pierwszy wysuwa się historia jego pobytu w Arles na południu Francji i kłótni z Paulem Gauguinem. Na temat tych wydarzeń również powstało wiele mitów. Vollard, znany wówczas paryski marszand, pisał na przykład: „Wracając do domu po spędzeniu popołudnia z osobami... lekkich obyczajów, van Gogh otworzył machinalnie starą Biblię i trafił na werset, w którym jest powiedziane, że jeśli któraś część ciała twego jest przyczyną zgorszenia, należy ją odciąć i rzucić w ogień. Stosując ten tekst do siebie, van Gogh chwycił za brzytwę i... odciął sobie ucho”.

Vincent van Gogh za namową H. Toulouse-Lautreca wyjechał w lutym 1888 r. do Prowansji. Sam wyznał, że główną przyczyną jego wyjazdu do Arles była „chęć zobaczenia słońca w większej mocy”. W ciągu niespełna 15 miesięcy van Gogh tworzył jak w transie, „niczym maszyna do malowania”. Wykonał blisko 200 obrazów, nieraz w trzech, czterech lub pięciu wersjach: „Most w Angleis”, „Równina Crau”, „Słoneczniki”, „Kawiarnia nocą”, „Pokój artysty” i wiele innych. Oczarowany Prowansją, jej słońcem i krajobrazami, malował rozedrganymi, nasyconymi barwami, dynamicznymi ruchami - „wariacje w błękitach uweselone żółcieniami, przechodzące aż do oranżu”. Pobyt van Gogha w Arles słusznie uznaje się za „wielki okres” jego twórczości, okres, w którym ukształtował się ostatecznie jego własny styl.

W końcu października 1888 r. na zaproszenie Vincenta van Gogha do Arles przyjechał Paul Gauguin. Niepewna sytuacja materialna, złe odżywianie oraz szalona praca i powtarzające się ataki halucynacji Vincenta stały się powodem burzliwych kłótni między przyjaciółmi. W noc wigilijną van Gogh w jednej z kawiarni rzucił szklanką w twarz Gauguina, a nazajutrz gonił go po ulicy z brzytwą w ręku. Potem obciął sobie ucho, zawinął je w chusteczkę i ofiarował jednej z mieszkanek domu publicznego. Parę miesięcy później, w maju 1889 r., pod wpływem ustawicznie powtarzających się ataków, wyjechał do domu zdrowia w Saint-Rèmy. „Za moje malarstwo - pisał - płacę ryzykiem życia, ono zabrało mi połowę rozumu...” (V. van Gogh, Listy do brata, Warszawa 1964). W 37. roku życia choroba psychiczna doprowadziła Vincenta van Gogha do samobójstwa.

Prawie wszystkie indywidualne wystawy Vincenta van Gogha organizowane przez jego brata Theo kończyły się niepowodzeniami. W czasie pobytu w Paryżu Vincent nie sprzedał ani jednego obrazu. Mając trzydzieści parę lat, wciąż był ciężarem dla swego młodszego brata, który przesyłał mu pieniądze. Malarstwo van Gogha było obce i niezrozumiałe dla większości publiczności, a wyzwoleni z przesądów artyści, tacy jak Renoir czy Cèzanne, również mieli do niego wiele pretensji. Pierwszy zarzucał mu egzotyzm, a drugi zwykł mawiać: „Maluje naprawdę po wariacku”...
 |  |  |  |
Vincent van Gogh, Żniwa w dolinie La Crau, 1888, Museum Vincent van Gogh, Amsterdam | Vincent van Gogh,Kawiarnia nocą, 1888, Muzeum Kröller-Müller, Otterlo | Vincent van Gogh, Pokój arstysty, 1888, Rijksmuseum, Amsterdam | Vincent van Gogh, Słoneczniki, ok. 1888, Tate Gallery, Londyn |
Vincent van Gogh (1853-1890), malarz holenderski, którego twórczość wywarła duży wpływ na wielu malarzy XX w., a zwłaszcza na fowistów i ekspresjonistów. Początkowo pracował jako sprzedawca w antykwariatach w Hadze, Londynie i Paryżu. W latach 1878-79 był kaznodzieją w górniczym zagłębiu w Belgii. Podczas pobytu w Brukseli i w Hadze tworzył realistyczne rysunki i obrazy o ciemnej kolorystyce. W 1886 przybył do Paryża na zaproszenie brata Theo, gdzie pod wpływem malarstwa impresjonistycznego Pissarro, Degasa, Touulouse-Lautreca, Signaca, Seurata i Gaugina (impresjonizm) oraz grafiki japońskiej rozjaśnił koloryt i wzbogacił fakturę. W 1888 na zaproszenie Gaugina wyjechał do Arles, gdzie ostatecznie skrystalizował się jego styl, cechujący się intensywnym, albo wręcz sugestywnym kolorytem z przewagą żółcieni, bogatą fakturą oraz deformacją rysunku. Pogłębiająca się choroba psychiczna, doprowadziła do umieszczenia go, najpierw w szpitalu w Arles, a póżniej w Saint-Rémy. Ostatnie miesiące życia spędził w Auvers u dr Gacheta i tam popełnił samobójstwo. Najgłośniejsze obrazy: Zjadacze kartofli 1885, Droga w pobliżu Loosduinen, Rybak na brzegu, Zagajnik brzozowy, Chłopka w białym czepku, Gwiaździsta noc 1888, Słoneczniki 1888, Droga z cyprysem i gwiazdą 1890, Kruki nad polem pszenicy, Autoportret z obandażowanym uchem 1889.
|